KADINDA KISIRLIK (İNFERTİLİTE) NEDENLERİ
Kadında hamile kalamama sebepleri nelerdir? Hangi hastalıklar ve patolojiler kısırlığa sebep olabilir? Gebe kalma şansını azaltan faktörler nedir?
Kısırlığa neden olan durumlar erkekte ve kadında eşit olarak saptanmaktadır bu nedenle kısırlık durumunda kadın ve erkeğin birlikte değerlendirilerek sebebin araştırılması gerekir.
Kadında başlıca kısırlık (infertilite) sebepleri:
- Yumurtlama (ovulasyon) düzensizlikleri
- Tüplerin kapalı olması
- Endometriozis
- Hiperprolaktinemi (Süt hormonu yüksekliği)
- Troid hormon bozuklukları (guatr, hipotroidi, hipertroidi)
- Rahimde bulunan patolojiler (Endometrial ossifikasyon)
- Antisperm antikorlar
- Rahim ve yumurtalıklarla ilgili geçirilen ameliyatlar
- Genital organlarla ilgili geçirilmiş enfeksiyonlar
- İleri yaşa bağlı over rezerv azalması
- Rahim ağzına bağlı nedenler, servikal faktör. (Tek başına bir neden olarak görülmez genellikle)
- Çiftlerin %10-15 kadarında kısırlık (infertilite) olmasına rağmen herhangi bir sebep bulunamaz.
İnfertilite konusunda etkili diğer faktörler:
- Sigara
- Obezite (Şişmanlık)
- Servikal stenoz (rahim ağzının kapalı olması)
- Vajinismus
- Düzenli ve doğru cinsel ilişki olmaması
- Rahim içerisinde yapışıklıklar olması (Asherman sendromu)
- Luteal faz yetmezliği
- Erken menopoz, erken over yetmezliği
- Kemoterapi ve radyoterapi almış olmak
Yumurtlama düzensizlikleri (ovulasyon olmaması, anovulasyon):
Kadında kısırlık nedenleri arasında en sık görülenlerden birisidir. Yumurtlamanın her ay düzenli şekilde olması hamilelik şansını arttıran önemli bir faktördür. Yumurtlama olmayan bir adet ayında hamilelik oluşması imkansızdır. İnfertilite sebebi olarak yumurtlama düzensizliği tespit edilen hastalarda tedavi olarak sıklıkla yumurtlama sağlayıcı haplar veya hormon ilaçları (halk arasında iğne tedavisi) verilir. Adetleri düzenli olan kadınlarda genellikle yumurtlamanın düzenli olduğu bilinir. Adetleri düzensiz olan, seyrek olan veya polikistik over sendromu tanısı konulmuş olan kadınlarda yumurtlama varlığını saptamak için ultrasonografi ve kan tahlili (progesteron) gibi araştırmalar yapılır.(adetinin 20.gününden sonra)
Tüplerin (kanalların) kapalı olması:
Her iki tüpün kapalı (tıkalı) olması durumunda yumurtanın tüpten geçeren sperm ile buluşması ve hamilelik meydana gelmesi imkansızdır. Tek bir taraftdaki tüp kapalı ise hamilelik meydana gelebilir. Tüpler önceden geçirilmiş bazı enfeksiyonlara bağlı (PID), endometriozise bağlı, karın ieçrisindeki ameliyatlara bağlı kapanabilirler. Tüplerin kapalı olduğunu araştırmak için rahim filmi (HSG) çekilir. Rahim filminde kapalı görülen tüplerin durumundan emin olmak için genellikle laparoskopi yapılır. rahim filminde kapalı görülen tüpler laparoskopi sırasında açık olarak tespit edilebilirler. Laparoskopi de tüp içerisine mavi boyalı bir sıvı verilerek açık olup olmadığı kontrol edilir. Her iki tüpün kapalı olduğu tespit edilirse tüp bebek uygulanması gerekir.
Endometriozis:
Endometriozis karın içerisinde ve tüplerde yapışıklıklar oluşturarak (ve hatta yapışıklık olmadan da bazı lokal faktörlerle) hamilelik oluşmasına engel olabilir.
Hiperprolaktinemi (Süt hormonu yükselmesi):
Yumurtlama düzensizliğine ve kısırlığa neden olabilen bir durumdur. Prolaktin (PRL) hormonu beyinde hipofizden salgılanır. Eğer hipofizde ameliyat gerektirecek kadar büyük bir adenom (tümör) yoksa prolaktin seviyesini düşürmek için ilaç tedavisi uygulanır. Troid hormonlarındaki anormallikler de prolaktin artışına neden olabilmektedir.
Rahimde bulunan patolojiler:
Rahim içerisinde doğuştan bulunan (perde - septum gibi) veya sonradan gelişen (miyom, polip) gibi patolojiler kısırlığa neden olabilirler. Bunlar her zaman kısırlığa neden olmazlar bu nedenle bir myom veya polip saptanması kısırlığın nedeni olduğunu göstermez her zaman. Miyomlar ancak rahim iç kavitesinde ve büyük olduklarında kısırlık nedeni olarak düşünülürler. Küçük poliplerde kısırlık nedeni olarak düşünülmezler. Bu tür patolojilerin tedavisi için genellikle histeroskopi yöntemi ile ameliyat gerekir.
Rahim veya yumurtalıklarla ilgili ameliyatlar:
Rahim ile ilgili myom alınması veya benzeri bir ameliyat nadiren rahim içerisinde yapışıklığa neden olabilir ve kısırlığa neden olabilir. Yumurtalıklardan birisinin ameliyatla alması hormon seviyelerinin kötüleşmesine ve bu nedenle hamile kalmanın zorlaşmasına neden olabilir. İki yumurtalığın alınması durumunda zaten hamilelik imkansızıdır.
Polikistik over sendromu:(P.C.O)
Polikistik over sendromu (PCO), yumurtalıklarda birçok küçük iyi huylu kist oluşmasıyla beliren bir hastalıktır. Yumurtalıkta oluşan ve kist olarak adlandırılan bu organizmalar yumurtalıkların çevresine yerleşmiş çok sayıda yumurta hücresidir. Bu hücreler ultrasonda özel bir görüntü oluşturmaktadırlar.
Ultrasonda pco görüntüleri(yumurtalık cidarının altında leblebi gibi yumurta hücrelerinin birikmesi)
Polikistik over sendromu genel anlamda 35 yaş ve altında bulunan yaş gruplarını tehdit etmektedir. Genç kızlarda da görülebilmektedir. Yumurtalıklarda bulunan kist ile karakterize olarak meydana gelen hormonal bir problemdir. PCO, hipofiz bezinden salgılanan LH ve FSH hormonlarının anormal şekilde üretilmesinden kaynaklanmaktadır. Bu, kadınlarda düzenli olarak yumurtlama olmamasına neden olur (bazıları düzenli olarak adet görürken, bazıları ise yılda yalnızca birkaç kez adet görebilir.). Yumurtlama düzensizliğinin sonucu olaraksa erkeklik hormonunda bir artış gözlenir. "LH'daki artış overde erkeklik hormonu üretimini artırır. Salgılanan bu erkeklik hormonları (androjenler) yağ dokusunda östrojene dönüşmekte, bu östrojen LH üretimini artırmakta ve bir kısır döngü ortaya çıkmaktadır. Bu kısır döngü kilo kaybı ya da yumurtalıkların baskılanması gibi etkenlerle kırılabilir. Yine kilo fazlalığına bağlı olarak insüline karşı bir direnç ortaya çıkmakta ve sonuçolarak hormonal denge bozularak yine bu kısır döngüye ulaşılmaktadır."
Nedenleri
Polikistik over sendromu meydana getiren neden tam anlamıyla tespit edilmiş değildir. Polikistik over sendromunda kişinin vücudunda birçok hormonal soruna neden olabilmektedir. Buna bağlı olarak da kadınlarda tüylenmeye neden olabilmektedir bunun yanı sıra akne de oluşabilir.
Sendroma maruz kalan kadınların büyük çoğunluğunda ilerlemiş şişmanlığa bağlı insülin direncine maruz kalabilirler. Fakat bu durum kadınlardaki hormonal bozukluğu ileri düzeye taşıyabilmektedir.
Belirtileri
Adet düzensizliği
Sivilcelenmede artış
Cilt yağlanması
Tüylenmede artış
Kısırlık
Kilo artışı
pco da yüzde ve karın bölgesinde tüylenmede artış görüntüleri
pco da yüzde akne(sivilce) görüntüleri
Tanısı
Eğer kişilerde adet düzensizliği ve tüylenme oluşmuşsa polikistik over sendromu tanısı çok kolaylıkla koyulabilir. Ancak kan testleri ile de görülebilen bazı bulguları da vardır. Özellikle testesteron hormonunun miktarı ile anlaşılabilen bir hastalıktır. Testesteron hormonunun yanı sıra böbrek üstü bezlerinin de hormon düzeyine bakılmasında yarar vardır. Eğer bu hormonların seviyesinin kan testleri ile yüksek olduğu gözlenirse tanı hemen koyulabilir. Fakat adet düzensizliği ve tüylenme şikayeti ile gelen kadınlarda bu testlerin yapılmasının da fazla bir gereği yoktur. Polikistik over sendromu açıkça bellidir.
Riskler
PCO sendromu olan kadınlar için olası riskler şunlardır:
Endometriyal hiperplazi: Uterusun (Rahmin) iç çeperini örten müköz membran olarak tanımlanan endometriyum, over hormonlarının etkisiyle değişiklikler göstermektedir. Bu değişiklikler döllenmiş bir ovumun implantasyonuna hazırlık amacına yöneliktir ve implantasyonun gerçekleşmemesi durumunda olay menstruasyonla sonlanır. Sağlam bir doku yönünde patolojik doku şekillenmesi olarak tanımlanan hiperplasiya ise yeni oluşan elementlerin şekilleri ve işlevleri bakımından kendilerini oluşturan dokulardan ayırt edilemeleri sonucunu doğurmaktadır.
Endometriyal kanser (Rahim duvarı kanseri): Bu riskin doğrudan sendroma mı yoksa obezite, hiperinsulinemi (kandaki insülin düzeyinin aşırı yükselmesi) ya da hiperandrojenizme (androjenik yetmezlik) mi yol açacağı tam olarak belirlenememiştir.
İnsülin direnci/Tip II diyabet
Yüksek tansiyon
Dislipidemi
Kalp rahatsızlıkları
İnme
Kilo alımı
Düşük
Tedavisi
Bekar ve çocuk isteği olmayan hastalarda şikayetlerine göre örneğin adet düzensizliği varsa adet düzenleyici tedavi ,tüylenmede artış varsa antiandrojen tedavi ve kozmotik tedavi(ağda,epilasyon v.b),kilolu ve kilo veremeyen hastalarda,diyet ve insülin hormon düşürücü tedavi yapılabilir.Evli hastalarda:
Tedavi şekli bebek sahibi olmak isteyenlere göre değişim gösterir. Bu tedavide aşama aşama giden bir tedavi yöntemi uygulanır. Eğer başvuran kişi çocuk sahibi olmak istemiyorsa yapılacak birkaç tane uygulama vardır. İlk öncelikli olarak adet düzensizliği sorunu çözülür. Uzun süre adet görmeyen kadınlarda östrojenin etkisi ile rahim kanseri riski de artar. İkinci aşama ise tüylenmenin önüne geçmektir. Tüylenmenin önüne geçmek için antiandrojenler kullanılır. En iyi yöntem ise doğum kontrol haplarıdır. İnsülin direncine bağlı olarak gelişen kilo problemini de düzenlemek gerekmektedir. Hastaya uygulanan diyetler ve egzersizler en başarılı tedavi yöntemleridir. Çocuk sahibi olmak isteyen kadınlarda ise, kişinin insülin direncini ayarlamak ve yumurtlamasını sağlamak gerekir. Polikistik over sendromu hastalığına sahip bazı kadınlarda haplarla yumurtlama oluşturuluyor ve çocuk sahibi olabiliyorlar.Hapla yumurtlama saglanamazsa iğne ye geçilir.iğne ile de yumurtlama saglanamazsa tedavi yaklaşımı olarak laparaskopik drilling(delme) operasyonu yapılabilir. En son aşama tüp bebek tedavisidir.
FERTİLİZASYON(DÖLLENME) NASIL OLUYOR VİDEOSU
Etiketler : kadınlarda kısırlık , kadınlarda kısırlık tedavisi , kadınlarda kısırlık neden olur