Yumurtlama tedavisi (ovulasyon indüksiyonu) - Yumurta takibi:
Kısırlığın hiç bir nedeni bulunamadığında (açıklanamayan infertilite) veya kadında yumurtlama düzensizliği saptandığında verilen tedavi yöntemidir. Kısırlık tedavisinde en çok uygulanan yöntemdir. Bu yöntemde amaç kadının her ay düzenli yumurtlamasını sağlayarak belirlenen zamanlarda ilişkide bulunulması neticesinde hamilelik şansını arttırmaktır. Yumurtlama tedavisinde ağızdan alınan haplar kullanılabilir veya cilt altına yapılan iğneler (halk arasında yumurtlama, yumurta büyütücü iğneler denir) kullanılır. Yumurtlama tedavisi genellikle 3 veya 6 ay verilir, bu süre sonunda gebelik elde edilemezse hastanın durumuna göre farklı tedaviler planlanır. Yumurtlama tedavisi(İntrauterin inseminasyon-Aşılama) ile birlikte yapılabileceği gibi tek başına da yapılabilir. Aşılama ile birlikte yapılması hamilelik şansını arttırır. Yumurtlama ve aşılama tedavisi verilebilmesi için kadının en az bir tüpünün açık olması gerekir, aksi taktirde gebelik oluşamaz. Her iki tüpü kapalı olan hastalara yumurtlama ve aşılama tedavisi verilemez, tüp bebek önerilir.
Yumurtlama ve aşılama tedavisi nasıl yapılır?
Yumurtlama tedavisi kısaca şu şekilde yapılır: Adetin üçüncü günü başlanan (veya buna yakın günlerde) ağızdan hap veya iğne tedavisi(rekombinant FSH veya HMG gibi) ile yumurtanın büyümesi sağlanır. Ağızdan haplar 5 gün boyunca kullanılır. İğneler ise yumurta büyüklüğü yaklaşık 18 mm oluncaya kadar devam edilir. Bu arada belirli aralıklarla ultrason yapılarak yumurta büyüklüğü takip edilir. Yumurta büyüklüğü yaklaşık 18-20 mm çapında olduğunda HCG (human chorionic gonadotropin) (halk arasında çatlatma iğnesi) denilen iğne yumurtanın çatlaması için yapılabilir. Çatlatma iğnesi yapılmadan yumurtanın kendiliğinden çatlaması da beklenebilir.Bu esnada aşılama yapılacaksa çatlatma iğnesi yapıldıktan 36 saat sonra aşılama yapılır. Aşılama yapılmayacaksa yumurta çatlatma iğnesi yapıldıktan 1 gün sonra çiftlere ilişkide bulunmaları söylenir. Hap tedavisinde de benzer şekilde yumurta 18-20 mm olduktan sonra çiftlerin 1 hafta boyunca iki günde bir ilişkide bulunmaları önerilir. İlişki sonrası kadının 15 dakika sırt üstü yatması önerilir.
yumurtlama takibinde, ovulasyon zamanında bakılan paramatreler:overlerde n 1 tanesinde 18-20mm ye ulaşmış yumurta hücresi olması,rahim zarının 3 yaprak görüntüsünde olması ve rahim ağzı sıvısının kaya suyu gibi bol ve akışkan olması yumurtlama zamanının içinde olduğunu gösterir.
yumurtalıkta 18-20mm folikül görünümü rahim zarında 3 yaprak görünümü rahim ağzı sıvı artışı
İNTRAUTERİN İNSEMİNASYON(AŞILAMA)
Aşılama (intrauterin inseminasyon) (IUI) işlemi erkeğin spermlerinin rahim içerisine özel ince bir boru ile verilmesidir. Verilmeden önce erkeğin spermleri özel bazı yöntemlerle yıkanıp hazırlanır. Bu hazırlama işleminde spermlerin hareketli ve normal olanları seçilir. Hazırlanmış olan spermler rahim içerisine özel bir enjektör vasıtasıyla verilir ve yumurtaya kolayca ulaşmaları sağlanır. Özellikle nedeni açıklanamayan kısırlık ve sperm sayısı, yapısı ve hareketliliği normalin altında olan hastalarda uygulanmaktadır. Aşılama yapılması için tüplerin açık olması gereklidir, tüplerin kapalı olması durumunda aşılama fayda sağlamaz.
Erkeğin sperm verme işleminden önce 2 gün ilişkiye girmemesi gerekir. Spermi labratuvar da verdikten sonra spermlerden hareketli ve normal olanlar seçilerek labratuvarda hazırlanır ve rahim içerisine verilmesi için kadın doğum uzmanına gönderilir. Sperm hazırlandıktan sonra en geç 1 saat içerisinde rahim içerisine verilmesi gereklidir. Rahim içerisine verilirken hasta ağrı hissetmez. Spermler rahim içerisine verildikten sonra hasta 15-20 dakika yatmaya devam eder.
Bu işlem öncesinde anneye bazı ilaçlar verilerek yumurtlama sağlanabileceği gibi, doğal adet dönemlerinde de aşılama yapılabilir. Eğer anneye yumurtlama için ilaç verilmişse yumurtanın içinde bulunduğu folikül adı verilen kesenin çapı 18-20 mm’ye ulaştığında folikülün çatlamasını sağlayan iğne(HCG) yapılır. Çatlatma iğnesinden 36 saat sonra yumurtlama olduğu için aşılama da çatlatma iğnesi yapıldıktan 36 saat sonra yapılır.
Her bir aşılama için başarı oranı ortalama % 10-15’ler civarındadır Genellikle 6 uygulamadan sonra gebelik oranlarının artmadığı bilindiğinden daha fazla aşılama yapmaya gerek yoktur. Çoğu merkezde 3 kez aşılama yapılmasına rağmen gebelik oluşmayan kişilerde genellikle tüp bebek tedavisi önerilir, bazen 6 kereye kadar yapılabilir.
Aşılama uygulanan infertil hasta grupları:
- Açıklanamayan infertilite
- Servikal faktör
- Erkek subfertilitesi (oligoastenoteratospermi)
- Hafif şiddette endometriozis
- Vajinismus
- Erkekte hipospadias, impotans, ejekulasyon problemleri
Labratuvardan gelen hazırlanmış spermin kanül ile rahim ağzından veriliş şeması
Ameliyat tedavileri:
Laparoskopi veya histeroskopi ile yapılan ameliyat tedavileri bazen kısırlık tedavisinin bir parçaşı olarak gerekebilmektedir.Örneğin çikolata kisti (endometrioma) varsa veya rahim içerisinde septum (perde), myom, polip benzeri bir patoloji varsa bunların tedavisi için laparoskopi veya histeroskopi gerekebilir. Ayrıca polikistik over hastalarında nadiren uygulanan laparoskopik ovarian drilling tedavisi yapılır.
laparoskopi operasyon görüntüsü laparoskopik karın içi görüntüsü
laparoskopik operasyonu yapılış görüntüsü histeroskopik operasyon şeması
histeroskopik rahim içi polip çıkarılması
Etiketler : kısırlık tedavisi , erkeklerde kısırlık tedavisi , kadınlarda kısırlık tedavisi , kısırlık neden olur